Zestawy zadań z matematyki   I   Godzina wychowawcza   I   Problem narkotyków w szkole   I   Konkursy 
Ciekawe linki   I   Karta osiągnięć ucznia - ocena opisowa  I  Scenariusze zajęć   I  Osnowa lekcji gimnastyki korekcyjnej    I  Scenariusz "Dnia Matki"  I  Problem edukacyjny  I  Program edukacji regionalnej  I  Program edukacji zdrowotnej  I  Scenariusze uroczystości  I  Żywioły - scenariusze zajęć  I
Konkurs ortograficzny dla kl. III  I  Scenariusz międzyklasowgo turnieju  I  Przyczyny niepowodzeń szkolnych  I Święto Niepodległości - scenariusz  I
Bajka terapeutyczna  I  Tekst relaksacyjny  I  Zasady postępowania i pracy z dzieckiem leworęcznym  I  Zestaw ćwiczeń do pracy z uczniem leworęcznym

Zestaw ćwiczeń do pracy z uczniem leworęcznym
i z zaburzonym procesem lateralizacji

Po przestudiowaniu literatury  na temat leworęczności u dzieci oraz udziale w zajęciach  warsztatowych  OKUN w Lesznie, na temat pracy z dzieckiem leworęcznym,  postanowiłam opracować pomoc  dydaktyczną , którą  nauczyciel może wykorzystać podczas pracy  z uczniem leworęcznym.
Opracowany  przeze mnie zestaw ćwiczeń  ma na celu:
Pomóc pokonać uczniowi trudności w nauce pisania i rysowania stanowić pomoc dydaktyczną dla nauczycieli  w pracy z uczniami leworęcznymi i  zaburzonym procesie lateralizacji
Zawiera on :
Ćwiczenia orientacji przestrzennej
Ćwiczenia usprawniające proces pisania
Ćwiczenia dla uczniów o zaburzonym procesie lateralizacji
Wskazania do sposobu pisania lewa ręką
ĆWICZENIA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
1.Wykonywanie prostych ruchów, przybieranie określonych pozycji zgodnie ze słowna instrukcją: np: podnieść prawą rękę, podnieść lewą rękę, zegnij prawą nogę, unieś lewą nogę, chwyć prawą ręką prawe ucho, chwyć prawą ręką lewe oko itp.
2. Odtwarzanie prostych pozycji przez naśladowanie wzorów demonstrowanych przez osobę .np.: podnoszę prawą rękę, zginam lewą nogę, chwytam prawe ucho, to jest moja lewa kostka, przechylam się w prawą stronę, pochylam się do przodu, stoję między krzesłem i stołem, stoję na podłodze, siedzę na krześle.
3.Wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw:
- ćwiczenia przed lustrem w celu pokazania dziecku zmiany stron u osoby stojącej naprzeciw - wykonując ćwiczenie dziecko czuje inną niż widzi stronę: wskaż lewe oko, wskaż tył głowy, wskaż prawe ucho, chwyć lewy łokieć
- ćwiczenia z osobą naprzeciw: osoba wymienia swoje części ciała i dziecko to obserwuje; dziecko wskazuje samo na sobie części jej ciała;
- osoba i dziecko wykonują te same czynności, osoba i dziecko współdziałają ze sobą - podajcie sobie prawe ręce, dosuń czubek swojego prawego buta do prawego buta kolegi, włóż rękę do lewej kieszeni kolegi, podnieść lewą rękę kolegi swój ą prawą ręką
4. Ćwiczenia orientacji w przestrzeni:
- wykonywanie poleceń, zadań, ćwiczeń wg pokazu, instrukcji słownej: tan przede mną twarzą, wykonaj zwrot w lewo, jeszcze raz w lewo, wykonaj w tył zwrot, marsz w lewo, w prawo, półobroty i obroty wokół własnej osi,
- ćwiczenia z określeniem ustawienia, położenia: stań między kolegą i koleżanką, stań przed, stań za, stań obok, stań pod, stań na;
- unieść piłkę nad, klaśnij nad; przetocz piłkę pod stołem, między nogami, po desce itp.
- łączenie ruchów dziecka z obrazami wzrokowymi: chodzenie po narysowanej ścieżce, poruszanie się według określonych znaków orientacyjnych, wymijanie przeszkód
- slalom między przeszkodami, odgadywanie czynności wyrażonych ruchem, wykonywanie ruchów zgodnie z poleceniem słownym,
- zapisywanie lub rysowanie schematu, planu poruszania się, odgadywania czynności ruchowych.
 5. Obserwowanie i odtwarzanie wzajemnego położenia na wydzielonej i ograniczonej płaszczyźnie: klocków i figur płaskich; symboli graficznych, w tym różnych linii, cyfr, liter, różnych przedmiotów narysowanych na wzorach, schematach, obrazkach
- układanie obrazków po lewej stronie, w dole, w górze, pod, nad.
- odtwarzanie w formie odwzorowywania jako : nakładanie, układanie, 
- rysowanie, pogrubianie, np.: konturu, łączenie punktów tworzących siatkę danego układu itp.
- porównywanie i różnicowanie układów podobnych, pozornie podobnych i różnych,
- rozpoznawanie i układanie obrazków wg instrukcji słownej np. Jaki obrazek leży po lewej stronie u dołu lub obrazek, który leży po prawej strome u dołu górnej kartki, połóż po lewej stronie pośrodku długości dolnej kartki lub gdzie leży obrazek przedstawiający kota itp.
6. Tworzenie kompozycji z różnych elementów w formie mozaikowej, wzorów szlaczków itp.
7. Odtwarzanie obserwowanych układów z pamięci, tj. Po świeżym śladzie wzrokowym, który w momencie odtwarzania jest zakryty.
8. Wykonywanie ćwiczeń przestrzennych pod dyktando np. odtwarzanie układów z figur i klocków.
9. Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do pisania, tzn. odtwarzanie różnych szlaczków i elementów literopodobnych w liniaturze i kratkach zeszytów szkolnych.
10. Ćwiczenia w rozpoznawaniu, różnicowaniu i klasyfikowaniu symbolicznego materiału graficznego, jakim są litery, wyrazy, cyfry, diagramy, schematy.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PROCES PISANA
1.Zabawy i ćwiczenia przygotowujące do rozpoczęcia nauki pisania:
- obrysowywanie ołówkiem konturów wybranych szablonów o zróżnicowanym stopniu
- komplikacji kształtu
- wodzenie palcem po wewnętrznej stronie szablonów
- kopiowanie linii poziomych, pionowych, falistych, wybranych figur geometrycznych, liter i cyfr
- bazgranie na papierze
- rysowanie z pamięci, według wzoru lub w oparciu o polecenie ustne, wcześniej
- poznanych form obrazkowych (ludzie, domy, drzewa itp.)
- łączenie kropek w obrazki i wodzenie palcem lub przyrządem po labiryncie malowanie
- palcami przy użyciu różnych materiałów
- uzupełnianie brakujących elementów (kreski, kropki, proste kształty) celem skompletowania obrazków lub historyjek obrazkowych.
2.Zabawy manipulacyjne sprzyjające rozwojowi sprawności palców, siły i wytrzymałości mięśniowej i ogólnej koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- zakręcanie i odkręcanie różnego rodzaju pokrywek od słoików i butelek (można w nich umieścić atrakcyjne przedmioty)
- zabawy plasteliną o zróżnicowanym poziomie plastyczności (miękka, twarda itp.)manipulowanie w palcach i małymi przedmiotami
- przerzucanie stron w książce
- zabawy palcami, podnoszenie lub wyjmowanie małych przedmiotów z niewielkich naczyń, które pozwalają na włożenie tylko kciuka i palca wskazującego
- wydzieranie i wycinanie z papieru i innych materiałów konstrukcyjnych
- czynności codzienne: zapinanie i odpinanie guzików, sznurowanie butów, odpinanie zatrzasków i zamków błyskawicznych, przelewanie płynów z naczynia do naczynia
- tor z przeszkodami
3. Zajęcia rozwijające wyobraźnię i orientację przestrzenną:
- nakładanie korali na sznur
- składanie pudełek z kartonu
- naklejanie dowolne, według wzoru lub na polecenie ustne
- sortowanie klocków według kolorów, kształtów, wielkości itp.
- konstruowanie prostych modeli z klocków, patyków
- rozkładanie i składanie zabawek do tego przeznaczonych
- nakładanie korali na sznurek
- składanie pudełek z kartonu
- odtwarzanie z rysunków układu płaskich klocków o coraz większym poziomie trudności
- gra „Ojciec Wirgiliusz" ćwiczenia przed lustrem
4. Zabawy stabilizujące tułów, normalizujące napięcie mięśniowe i rozwijające dużą motorykę, która jest podstawą funkcji stabilizacyjnych niezbędnych do osiągania wysokiego stopnia lateralizacji i sprawności manipulacyjnej ręki:
- zabawy rytmiczne i tańce
- zabawy w chowanego, czołganie się, toczenie, przeciskanie się przez tunel,
- przeciąganie liny. 
ĆWICZENIA  DLA UCZNIÓW O ZABURZONYM PROCESIE LATRALIZACJI
1. Ćwiczenia płynności  dużych ruchów obu rąk jednocześnie.
malowanie oburącz : dużych kół, jajeczek , baloniki, laseczki: palcami, pędzlami, kredkami, na kartce, w powietrzu.
lepienie  kulek z plasteliny
ugniatanie kulek z kolorowej bibuły
odbijanie i łapanie piłki
2. Praca prawą i lewą ręką:
kreślenie kształtów w powietrzu ,na dużych formatach,
obrysowywanie figur geometrycznych
wypełnianie konturów kredą, farbą itp.
Układanie figur geometrycznych wg wzoru
3. Ćwiczenia rozmachowe:
rysowanie dużych kół , linii prostych , pionowych , falistych przy zachowaniu kierunku od lewej do prawej,
lepienie z plasteliny
nakładanie na wór plasteliny,
układanie z patyczków,
wycinanie po linii prostej, falującej i łamanej,
wycinanie kół
kolorowanie obrazkówprzerysowywanie obrazków przy pomocy kalki trchnicznej,
Sposób  pisania   lewą  ręką jest odmienny niż pisania ręką prawą i należy poznać  metodykę z tym związaną.
Oto szczegółowe wskazania:
1.Pozycja ucznia podczas rysowania lub pisania:
- dziecko, siedząc przy stole w szkolnej ławce, ma sąsiada po prawej stronie (lewa ręka musi mięć swobodę ruchów)
- dziecko siedzi przy biurku lub stole, obie stopy oparte o podłogę, plecy wyprostowane (prawidłowa postawa ciała)
- kartka papieru lub zeszyt znajduje się nieco na lewo od osi ciała dziecka (lewa ręka - podczas rysowania czy pisania zbliża się od strony lewej do osi ciała) kartka papieru lub zeszyt ułożone są ukośnie, lewy górny róg kartki (zeszytu) jest skierowany ku górze (odwrotnie niż w przypadku ułożenia przez osobę praworęczną)
- dziecko dowolnie reguluje kąt nachylenia zeszytu światło powinno padać z prawej strony lub z góry (rozproszone)
- korzystne dla leworęcznego dziecka jest pisanie na lekko nachylonym pulpicie.
2.Sposób  trzymania ołówka lub długopisu podczas pisania.
Dziecko powinno:
- pisać ołówkiem w początkowym okresie nauki (cała klasa I)
- trzymać ołówek w trzech palcach: między kciukiem i palcem środkowym, zaś palec ---wskazujący naciska ołówek od góry drugi koniec ołówka skierować ku lewemu ramieniu
- trzymać ołówek około 2 cm od kartki
- ułożyć palce poniżej liniatury zeszytu, aby nie zasłaniać pisanego tekstu.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE TECHNIKĘ RYSOWANIA I PISANIA.
1. Ćwiczenia ułatwiające opanowanie prawidłowego chwytu i sposobu trzymania ołówka:
-  lepienie kulek z plasteliny, zgniatanie palcami kulek z papieru
- wydzieranie drobnych papierków, wyskubywanie nitek,
- „solenie", czyli kruszenie i rozsypywanie soli, kaszy bądź piasku na tacy drobnymi ruchami palców
- rysowanie w płaszczyźnie poziomej: na papierze leżącym na ławce, gdy dziecko stoi, a jego ręka swobodnie zwisa ku dołowi
- rysowanie w płaszczyźnie pionowej: pozycja stojąca, papier rozpięty na ścianie lub na tablicy, ręka uniesiona ku górze (arkusz papieru powinien znajdować się na wysokości ust i nosa, nieco na lewo od osi ciała); do tego ćwiczenia warto wykorzystać wzory zawarte w pozycji „Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichowej" M.Bogdanowicz
2. Ćwiczenie zdolności do kontrolowania siły nacisku ręki dziecka w trakcie pisania:
- kreślenie linii, figur, liter, cyfr na tackach z kaszą (wg Metody Dobrego Startu M.Bogdanowcz )
- malowanie farbą palcami na dużych arkuszach papieru
- malowanie farbą przy użyciu pędzla do golenia
- obrysowywanie konturów rysunków w pozycji stojącej lub też stojąc nad stołem, gdy ręka dziecka swobodnie zwisa ku dołowi (do wykorzystania wzory z „Ćwiczeń grafomotorycznych H.Tymichowej)
3. Ćwiczenia relaksacyjne — w przerwach ćwiczeń graficznych
- naprzemienne zaciskanie i rozwieranie pięści, z uświadomieniem sobie stanów napięcia i rozluźnienia mięśniowego
- zabawy ruchowe — pryskanie wodą, otrzepywanie rąk z wody, wytrzepywanie wody z rękawa, otrząsanie się z wody, strzepywanie nitki z rękawa.
4. Wyrabianie nawyków ruchowych związanych z automatyzacją ruchów (czyli z kierunkiem pisania):
- kreślenie linii z zachowaniem kierunku ruchu: linie pionowe - od góry ku dołowi, linie poziomie - od lewej ku prawej,
- rysowanie kół w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (podobnie jak literę C)
- zachowanie kierunku ruchu od lewej do prawej strony podczas rysowania szlaczków, pisania wyrazów
- zaznaczanie kolorowego marginesu z lewej strony w zeszycie lub w lewym górnym rogu kartki - rysowanie słonecznika, które wskazuje drogę (zaznaczamy od słonecznika, czyli od lewej strony)
- wykorzystywanie gier i zabaw rysunkowych wymagających zachowania tego kierunku, np. zawartych w „Dyktandach graficznych" Z.Handzel
5. Ćwiczenia precyzji ruchów:
- ćwiczenia ruchowe usprawniające ruchy rąk i dłoni, nadgarstka, palców jednej i obu rąk
- kreślenie w powietrzu na tackach z piaskiem i różnymi technikami graficznymi linii pionowych, poziomych, ukośnych, łamanych, krzywych i figur geometrycznych (koło, elipsa, kwadrat, trójkąt) - np. według programów
Metody Dobrego Startu
- rysowanie figur, obrysowywanie kształtów geometrycznych, pisanie wyrazów bez odrywania ręki od papieru.
Uwaga: Rozpoczynamy ćwiczenia od dużych, zamaszystych ruchów w powietrzu lub nad kartką, następnie przechodzimy do rysowania na dużych powierzchniach papieru, potem dopiero na tabliczkach i kartkach. Rysowanie w liniaturze, to ostatni etap ćwiczeń poprzedzających pisanie.
6. Ćwiczenia współpracy oka i ręki ( koordynacji wzrokowo-ruchowej) według następujących etapów:
- wypełnianie rysunku różnymi materiałami, np. skrawkami wydzieranymi z bibułki, plasteliną lub watą
- robienie ramki ze szlaczków
- wycinanie rysunku
-  wklejanie rysunku do zeszytu rysowanie po śladzie, wypełnianie wykropkowanych linii, obwodzenie konturów
- kalkowanie rysunków przez szkło, kalkę techniczną lub folię, obrysowywanie ich za pomocą szablonów zamalowywanie rysunku konturowego
- zakreskowywanie pól rysunku liniami pionowymi, poziomymi, ukośnymi, falistymi, „zakratkowywanie"

Ćwiczenia do pracy z uczniami leworęcznymi i o zaburzonej lateralizacji przygotowałam na podstawie materiałów otrzymanych podczas warsztatów oraz po przestudiowaniu następującej literatury:
l. Bogdanowicz M.: Leworęczność u dzieci. Warszawa 1992, WSiP
2. Bogdanowicz M.: Metoda Dobrego Startu. Warszawa 1999, WSiP
3. Bogdanowicz M.: Metoda Dobrego Startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa 1985, WSiP
4. Bogdanowicz M.:Profilaktyka i terapia w pracy z leworęcznym uczniem -wskazówki metodyczne [w:] Terapia pedagogiczna pod red.J.Włodek-Chronowskiej, wyd. UJ, Kraków 1993, s. 79-87
5. Bogdanowicz M.: Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według Hany Tymichovej, Gdańsk 1988, Fokus
6. Bogdanowicz M.. Szlagowska D.: Piosenki do rysowania, Gdańsk 1996, Fokus
7. Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E.: Od piosenki do literki. Cz.l i 2 Gdańsk 1997-1998, Fokus
8. Bogdanowicz M., Rożyńska M.: Lewa ręka rysuje i pisze. Zeszyt nr l, Gdańsk 2001
9. Bogdanowicz M., Rożyńska M.: Lewa ręka rysuje i pisze. Zeszyt nr 2, Gdańsk 2002
10.Spionek H.: Dziecko leworęczne. W-wa 1961, Nasza Księgarnia

Opracowała: Danuta Szafranek