Zestawy
zadań z matematyki I Godzina
wychowawcza I Problem narkotyków w szkole
I Konkursy
Ciekawe linki I Karta osiągnięć
ucznia - ocena opisowa I Scenariusze zajęć
I Osnowa lekcji gimnastyki korekcyjnej
I Scenariusz "Dnia Matki" I Problem edukacyjny I Program
edukacji regionalnej I Program edukacji zdrowotnej
I Scenariusze uroczystości I Żywioły - scenariusze zajęć I
Konkurs ortograficzny dla kl. III I Scenariusz międzyklasowgo turnieju I Przyczyny niepowodzeń szkolnych I Święto
Niepodległości - scenariusz I
Bajka terapeutyczna I Tekst
relaksacyjny I Zasady postępowania i pracy z
dzieckiem leworęcznym I Zestaw ćwiczeń do pracy z uczniem leworęcznym
Zestaw ćwiczeń do pracy z
uczniem leworęcznym
i z zaburzonym procesem lateralizacji
Po
przestudiowaniu literatury na temat leworęczności
u dzieci oraz udziale w zajęciach warsztatowych OKUN w Lesznie, na temat pracy z dzieckiem leworęcznym, postanowiłam opracować pomoc dydaktyczną , którą nauczyciel może wykorzystać podczas pracy z uczniem leworęcznym.
Opracowany przeze mnie zestaw ćwiczeń ma na celu:
Pomóc pokonać uczniowi trudności w nauce pisania i rysowania stanowić pomoc
dydaktyczną dla nauczycieli w pracy z
uczniami leworęcznymi i zaburzonym procesie
lateralizacji
Zawiera on :
Ćwiczenia orientacji przestrzennej
Ćwiczenia usprawniające proces pisania
Ćwiczenia dla uczniów o zaburzonym procesie lateralizacji
Wskazania do sposobu pisania lewa ręką
ĆWICZENIA ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ
1.Wykonywanie prostych ruchów, przybieranie określonych pozycji zgodnie ze słowna
instrukcją: np: podnieść prawą rękę, podnieść lewą rękę, zegnij prawą nogę,
unieś lewą nogę, chwyć prawą ręką prawe ucho, chwyć prawą ręką lewe oko itp.
2. Odtwarzanie prostych pozycji przez naśladowanie wzorów demonstrowanych przez osobę
.np.: podnoszę prawą rękę, zginam lewą nogę, chwytam prawe ucho, to jest moja lewa
kostka, przechylam się w prawą stronę, pochylam się do przodu, stoję między
krzesłem i stołem, stoję na podłodze, siedzę na krześle.
3.Wyrabianie i utrwalanie orientacji w schemacie ciała osoby stojącej naprzeciw:
- ćwiczenia przed lustrem w celu pokazania dziecku zmiany stron u osoby stojącej
naprzeciw - wykonując ćwiczenie dziecko czuje inną niż widzi stronę: wskaż lewe oko,
wskaż tył głowy, wskaż prawe ucho, chwyć lewy łokieć
- ćwiczenia z osobą naprzeciw: osoba wymienia swoje części ciała i dziecko to
obserwuje; dziecko wskazuje samo na sobie części jej ciała;
- osoba i dziecko wykonują te same czynności, osoba i dziecko współdziałają ze sobą
- podajcie sobie prawe ręce, dosuń czubek swojego prawego buta do prawego buta kolegi,
włóż rękę do lewej kieszeni kolegi, podnieść lewą rękę kolegi swój ą prawą
ręką
4. Ćwiczenia orientacji w przestrzeni:
- wykonywanie poleceń, zadań, ćwiczeń wg pokazu, instrukcji słownej: tan przede mną
twarzą, wykonaj zwrot w lewo, jeszcze raz w lewo, wykonaj w tył zwrot, marsz w lewo, w
prawo, półobroty i obroty wokół własnej osi,
- ćwiczenia z określeniem ustawienia, położenia: stań między kolegą i koleżanką,
stań przed, stań za, stań obok, stań pod, stań na;
- unieść piłkę nad, klaśnij nad; przetocz piłkę pod stołem, między nogami, po
desce itp.
- łączenie ruchów dziecka z obrazami wzrokowymi: chodzenie po narysowanej ścieżce,
poruszanie się według określonych znaków orientacyjnych, wymijanie przeszkód
- slalom między przeszkodami, odgadywanie czynności wyrażonych ruchem, wykonywanie ruchów
zgodnie z poleceniem słownym,
- zapisywanie lub rysowanie schematu, planu poruszania się, odgadywania czynności
ruchowych.
5. Obserwowanie i odtwarzanie wzajemnego położenia
na wydzielonej i ograniczonej płaszczyźnie: klocków i figur płaskich; symboli
graficznych, w tym różnych linii, cyfr, liter, różnych przedmiotów narysowanych na
wzorach, schematach, obrazkach
- układanie obrazków po lewej stronie, w dole, w górze, pod, nad.
- odtwarzanie w formie odwzorowywania jako : nakładanie,
układanie,
- rysowanie, pogrubianie, np.: konturu, łączenie punktów tworzących siatkę
danego układu itp.
- porównywanie i różnicowanie układów podobnych, pozornie podobnych i różnych,
- rozpoznawanie i układanie obrazków wg instrukcji
słownej np. Jaki obrazek leży po lewej stronie u dołu lub obrazek, który leży po
prawej strome u dołu górnej kartki, połóż po lewej stronie pośrodku długości
dolnej kartki lub gdzie leży obrazek przedstawiający kota itp.
6. Tworzenie kompozycji z różnych elementów w formie mozaikowej, wzorów szlaczków
itp.
7. Odtwarzanie obserwowanych układów z pamięci, tj. Po świeżym śladzie wzrokowym, który
w momencie odtwarzania jest zakryty.
8. Wykonywanie ćwiczeń przestrzennych pod dyktando np. odtwarzanie układów z figur i
klocków.
9. Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do pisania, tzn. odtwarzanie różnych
szlaczków i elementów literopodobnych w liniaturze i kratkach zeszytów szkolnych.
10. Ćwiczenia w rozpoznawaniu, różnicowaniu i klasyfikowaniu symbolicznego materiału
graficznego, jakim są litery, wyrazy, cyfry, diagramy, schematy.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PROCES PISANA
1.Zabawy i ćwiczenia przygotowujące do rozpoczęcia nauki pisania:
- obrysowywanie ołówkiem konturów wybranych szablonów o zróżnicowanym stopniu
- komplikacji kształtu
- wodzenie palcem po wewnętrznej stronie szablonów
- kopiowanie linii poziomych, pionowych, falistych, wybranych figur geometrycznych, liter
i cyfr
- bazgranie na papierze
- rysowanie z pamięci, według wzoru lub w oparciu o polecenie ustne, wcześniej
- poznanych form obrazkowych (ludzie, domy, drzewa itp.)
- łączenie kropek w obrazki i wodzenie palcem lub przyrządem po labiryncie malowanie
- palcami przy użyciu różnych materiałów
- uzupełnianie brakujących elementów (kreski, kropki, proste kształty) celem
skompletowania obrazków lub historyjek obrazkowych.
2.Zabawy manipulacyjne sprzyjające rozwojowi sprawności palców, siły i wytrzymałości
mięśniowej i ogólnej koordynacji wzrokowo-ruchowej;
- zakręcanie i odkręcanie różnego rodzaju pokrywek od słoików i butelek (można w
nich umieścić atrakcyjne przedmioty)
- zabawy plasteliną o zróżnicowanym poziomie plastyczności (miękka, twarda
itp.)manipulowanie w palcach i małymi przedmiotami
- przerzucanie stron w książce
- zabawy palcami, podnoszenie lub wyjmowanie małych przedmiotów
z niewielkich naczyń, które pozwalają na
włożenie tylko kciuka i palca wskazującego
- wydzieranie i wycinanie z papieru i innych materiałów konstrukcyjnych
- czynności codzienne: zapinanie i odpinanie guzików, sznurowanie butów, odpinanie
zatrzasków i zamków błyskawicznych, przelewanie płynów z naczynia do naczynia
- tor z przeszkodami
3. Zajęcia rozwijające wyobraźnię i orientację przestrzenną:
- nakładanie korali na sznur
- składanie pudełek z kartonu
- naklejanie dowolne, według wzoru lub na polecenie ustne
- sortowanie klocków według kolorów, kształtów, wielkości itp.
- konstruowanie prostych modeli z klocków, patyków
- rozkładanie i składanie zabawek do tego przeznaczonych
- nakładanie korali na sznurek
- składanie pudełek z kartonu
- odtwarzanie z rysunków układu płaskich klocków o coraz większym poziomie trudności
- gra „Ojciec Wirgiliusz" ćwiczenia przed lustrem
4. Zabawy stabilizujące tułów, normalizujące napięcie mięśniowe
i rozwijające dużą motorykę, która jest podstawą funkcji stabilizacyjnych
niezbędnych do osiągania wysokiego stopnia lateralizacji i sprawności manipulacyjnej
ręki:
- zabawy rytmiczne i tańce
- zabawy w chowanego, czołganie się, toczenie, przeciskanie się przez tunel,
- przeciąganie liny.
ĆWICZENIA DLA UCZNIÓW O ZABURZONYM
PROCESIE LATRALIZACJI
1. Ćwiczenia płynności dużych ruchów obu
rąk jednocześnie.
malowanie oburącz : dużych kół, jajeczek , baloniki, laseczki: palcami, pędzlami,
kredkami, na kartce, w powietrzu.
lepienie kulek z plasteliny
ugniatanie kulek z kolorowej bibuły
odbijanie i łapanie piłki
2. Praca prawą i lewą ręką:
kreślenie kształtów w powietrzu ,na dużych formatach,
obrysowywanie figur geometrycznych
wypełnianie konturów kredą, farbą itp.
Układanie figur geometrycznych wg wzoru
3. Ćwiczenia rozmachowe:
rysowanie dużych kół , linii prostych , pionowych , falistych przy zachowaniu kierunku
od lewej do prawej,
lepienie z plasteliny
nakładanie na wór plasteliny,
układanie z patyczków,
wycinanie po linii prostej, falującej i łamanej,
wycinanie kół
kolorowanie obrazkówprzerysowywanie obrazków przy pomocy kalki trchnicznej,
Sposób pisania
lewą ręką jest odmienny niż
pisania ręką prawą i należy poznać metodykę
z tym związaną.
Oto szczegółowe wskazania:
1.Pozycja ucznia podczas rysowania lub pisania:
- dziecko, siedząc przy stole w szkolnej ławce, ma sąsiada po prawej stronie (lewa
ręka musi mięć swobodę ruchów)
- dziecko siedzi przy biurku lub stole, obie stopy oparte o podłogę, plecy wyprostowane
(prawidłowa postawa ciała)
- kartka papieru lub zeszyt znajduje się nieco na lewo od osi ciała dziecka (lewa ręka
- podczas rysowania czy pisania zbliża się od strony lewej do osi ciała) kartka papieru
lub zeszyt ułożone są ukośnie, lewy górny róg kartki (zeszytu) jest skierowany ku
górze (odwrotnie niż w przypadku ułożenia przez osobę praworęczną)
- dziecko dowolnie reguluje kąt nachylenia zeszytu światło powinno padać z prawej
strony lub z góry (rozproszone)
- korzystne dla leworęcznego dziecka jest pisanie na lekko nachylonym pulpicie.
2.Sposób trzymania ołówka lub długopisu
podczas pisania.
Dziecko powinno:
- pisać ołówkiem w początkowym okresie nauki (cała klasa I)
- trzymać ołówek w trzech palcach: między kciukiem i palcem środkowym, zaś palec
---wskazujący naciska ołówek od góry drugi koniec ołówka skierować ku lewemu
ramieniu
- trzymać ołówek około 2 cm od kartki
- ułożyć palce poniżej liniatury zeszytu, aby nie zasłaniać pisanego tekstu.
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE TECHNIKĘ RYSOWANIA I PISANIA.
1. Ćwiczenia ułatwiające opanowanie prawidłowego chwytu i sposobu trzymania ołówka:
- lepienie kulek z plasteliny, zgniatanie
palcami kulek z papieru
- wydzieranie drobnych papierków, wyskubywanie nitek,
- „solenie", czyli kruszenie i rozsypywanie soli, kaszy bądź piasku na tacy
drobnymi ruchami palców
- rysowanie w płaszczyźnie poziomej: na papierze leżącym na ławce, gdy dziecko stoi,
a jego ręka swobodnie zwisa ku dołowi
- rysowanie w płaszczyźnie pionowej: pozycja stojąca, papier rozpięty na ścianie lub
na tablicy, ręka uniesiona ku górze (arkusz papieru powinien znajdować się na
wysokości ust i nosa, nieco na lewo od osi ciała); do tego ćwiczenia warto wykorzystać
wzory zawarte w pozycji „Ćwiczenia grafomotoryczne według Hany Tymichowej"
M.Bogdanowicz
2. Ćwiczenie zdolności do kontrolowania siły nacisku ręki dziecka w trakcie pisania:
- kreślenie linii, figur, liter, cyfr na tackach z kaszą (wg Metody Dobrego Startu
M.Bogdanowcz )
- malowanie farbą palcami na dużych arkuszach papieru
- malowanie farbą przy użyciu pędzla do golenia
- obrysowywanie konturów rysunków w pozycji stojącej lub też stojąc nad stołem, gdy
ręka dziecka swobodnie zwisa ku dołowi (do wykorzystania wzory z „Ćwiczeń
grafomotorycznych H.Tymichowej)
3. Ćwiczenia relaksacyjne — w przerwach ćwiczeń graficznych
- naprzemienne zaciskanie i rozwieranie pięści, z uświadomieniem sobie stanów napięcia
i rozluźnienia mięśniowego
- zabawy ruchowe — pryskanie wodą, otrzepywanie rąk z wody, wytrzepywanie wody z
rękawa, otrząsanie się z wody, strzepywanie nitki z rękawa.
4. Wyrabianie nawyków ruchowych związanych z automatyzacją ruchów (czyli z kierunkiem
pisania):
- kreślenie linii z zachowaniem kierunku ruchu: linie pionowe - od góry ku dołowi,
linie poziomie - od lewej ku prawej,
- rysowanie kół w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara (podobnie jak literę
C)
- zachowanie kierunku ruchu od lewej do prawej strony podczas rysowania szlaczków,
pisania wyrazów
- zaznaczanie kolorowego marginesu z lewej strony w zeszycie lub w lewym górnym rogu
kartki - rysowanie słonecznika, które wskazuje drogę (zaznaczamy od słonecznika, czyli
od lewej strony)
- wykorzystywanie gier i zabaw rysunkowych wymagających zachowania tego kierunku, np.
zawartych w „Dyktandach graficznych" Z.Handzel
5. Ćwiczenia precyzji ruchów:
- ćwiczenia ruchowe usprawniające ruchy rąk i dłoni, nadgarstka, palców jednej i obu
rąk
- kreślenie w powietrzu na tackach z piaskiem i różnymi technikami graficznymi linii
pionowych, poziomych, ukośnych, łamanych, krzywych i figur geometrycznych (koło,
elipsa, kwadrat, trójkąt) - np. według programów
Metody Dobrego Startu
- rysowanie figur, obrysowywanie kształtów geometrycznych, pisanie wyrazów bez
odrywania ręki od papieru.
Uwaga: Rozpoczynamy ćwiczenia od dużych, zamaszystych ruchów w powietrzu lub nad kartką,
następnie przechodzimy do rysowania na dużych powierzchniach papieru, potem dopiero na
tabliczkach i kartkach. Rysowanie w liniaturze, to ostatni etap ćwiczeń poprzedzających
pisanie.
6. Ćwiczenia współpracy oka i ręki ( koordynacji wzrokowo-ruchowej) według
następujących etapów:
- wypełnianie rysunku różnymi materiałami, np. skrawkami wydzieranymi z bibułki,
plasteliną lub watą
- robienie ramki ze szlaczków
- wycinanie rysunku
- wklejanie rysunku do zeszytu rysowanie po
śladzie, wypełnianie wykropkowanych linii, obwodzenie konturów
- kalkowanie rysunków przez szkło, kalkę techniczną lub folię, obrysowywanie ich za
pomocą szablonów zamalowywanie rysunku konturowego
- zakreskowywanie pól rysunku liniami pionowymi, poziomymi, ukośnymi, falistymi, „zakratkowywanie"
Ćwiczenia do pracy z uczniami leworęcznymi i o zaburzonej lateralizacji przygotowałam
na podstawie materiałów otrzymanych podczas warsztatów oraz po przestudiowaniu następującej literatury:
l. Bogdanowicz M.: Leworęczność u dzieci. Warszawa 1992, WSiP
2. Bogdanowicz M.: Metoda Dobrego Startu. Warszawa 1999, WSiP
3. Bogdanowicz M.: Metoda Dobrego Startu w pracy z dzieckiem od 5 do 10 lat. Warszawa
1985, WSiP
4. Bogdanowicz M.:Profilaktyka i terapia w pracy z leworęcznym uczniem -wskazówki
metodyczne [w:] Terapia pedagogiczna pod red.J.Włodek-Chronowskiej, wyd. UJ, Kraków
1993, s. 79-87
5. Bogdanowicz M.: Ćwiczenia grafomotoryczne przygotowujące do nauki pisania według
Hany Tymichovej, Gdańsk 1988, Fokus
6. Bogdanowicz M.. Szlagowska D.: Piosenki do rysowania, Gdańsk 1996, Fokus
7. Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E.: Od piosenki do literki. Cz.l i 2 Gdańsk
1997-1998, Fokus
8. Bogdanowicz M., Rożyńska M.: Lewa ręka rysuje i pisze. Zeszyt nr l, Gdańsk 2001
9. Bogdanowicz M., Rożyńska M.: Lewa ręka rysuje i pisze. Zeszyt nr 2, Gdańsk 2002
10.Spionek H.: Dziecko leworęczne. W-wa 1961, Nasza Księgarnia
Opracowała: Danuta Szafranek